Na grypę chorują osoby w każdym wieku, lecz największa zapadalność dotyczy dzieci. Ciężki przebieg choroby i zgony dotyczą głównie osób w wieku >65 lat, dzieci do ukończenia 2. roku życia oraz chorych na niektóre choroby, zaliczanych do grup dużego ryzyka powikłań grypy. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zachorowaniom na grypę oraz powikłaniom tej choroby jest coroczne szczepienie.
Szczepionkę przeciwko grypie (trójwalentną inaktywowaną szczepionkę przeciwko grypie, trivalent inactivated influenza vaccine – TIV) można podać każdej osobie w wieku >6 miesięcy (jeżeli nie występują przeciwwskazania) w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa zachorowania na grypę lub przeniesienia jej na inne osoby. można podawać każdej osobie w wieku >6 miesięcy. Ponieważ wirusy grypy podlegają częstym zmianom antygenowym (tzw. przesunięcie antygenowe [antigenic drift]), w celu uzyskania odporności przeciwko krążącym obecnie w populacji wirusom pacjentów należy corocznie poddawać szczepieniu przeciwko podtypom wirusa grypy zgodnym z prognozami opartymi na danych z systemu nadzoru epidemiologicznego.
Osoby, którym szczepienie jest szczególnie zalecane:
1. osoby z grup dużego ryzyka powikłań grypy:
- wszystkie dzieci w wieku od 6 miesięcy do ukończenia 4 lat
- wszystkie osoby w wieku powyżej 50 lat
- osoby chore na przewlekłe choroby: układu oddechowego (w tym na astmę), sercowo-naczyniowego (z wyjątkiem nadciśnienia tętniczego), nerek, wątroby, układu nerwowego, układu krwiotwórczego, choroby metaboliczne (w tym cukrzycę)
- osoby z upośledzeniem odporności (w tym spowodowanym leczeniem immunosupresyjnym lub zakażeniem HIV)
- kobiety, które są lub będą w ciąży w czasie sezonu epidemicznego grypy
- dzieci leczone przewlekle kwasem acetylosalicylowym, co może zwiększyć u nich ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a w przypadku zachorowania na grypę
- pensjonariusze domów spokojnej starości oraz innych placówek przewlekłej opieki pielęgnacyjnej lub medycznej
2. osoby z bliskiego kontaktu osób z grup ryzyka:
- personel placówek medycznych
- osoby mieszkające wspólnie lub opiekujące się: dziećmi w wieku <4 lat lub osobami w wieku >50 lat; osobami chorymi na choroby powodujące duże ryzyko ciężkich powikłań grypy
Jakie są niepożądane odczyny (NOP) po podaniu TIV?
1. dzieci
Badania potwierdzają bezpieczeństwo corocznego podawania dzieciom i młodzieży TIV. W największym opublikowanym badaniu (215 600 dzieci w wieku <18 lat i 8476 dzieci w wieku 6–23 miesięcy) w okresie 2 tygodni po podaniu TIV nie stwierdzono częstszego występowania klinicznie istotnych zdarzeń wymagających interwencji lekarskiej, w porównaniu z okresami obserwacji kontrolnej obejmującej 3–4 tygodni przed szczepieniem i po nim.
Najczęstsze odczyny poszczepienne po podaniu TIV to gorączka, złe samopoczucie, ból mięśni oraz inne objawy ogólne; najczęściej stwierdza się je u osób szczepionych po raz pierwszy (np. u małych dzieci). Objawy te pojawiają się po 6–12 godzinach od szczepienia i utrzymują przez 1–2 dni.
2. dorośli
Najczęstszy NOP stanowi bolesność w miejscu wstrzyknięcia utrzymująca się <2 dni po szczepieniu (10–64% zaszczepionych). Ta miejscowa reakcja jest łagodna i rzadko utrudnia normalną aktywność. Częstość występowania objawów ogólnych (tj. gorączki, złego samopoczucia, bólu mięśni i głowy) po podaniu TIV osobom w podeszłym wieku i zdrowym młodym dorosłym była podobna do obserwowanej po wstrzyknięciu placebo.
3. kobiety w ciąży i noworodki
Według dostępnych danych szczepionka przeciwko grypie podana kobiecie w ciąży nie wpływa niekorzystnie na płód lub płodność. W badaniu obejmującym około 2000 kobiet w ciąży, które w tym czasie otrzymały TIV, nie wykazano niekorzystnych działań na płód ani na rozwój dziecka w wieku niemowlęcym i w pierwszych latach życia. W badaniu kliniczno-kontrolnym obejmującym 252 kobiety w ciąży, które otrzymały TIV w ciągu 6 miesięcy przed porodem, również nie stwierdzono u kobiet ani NOP, ani różnic w sposobie zakończenia ciąży w porównaniu z 826 nieszczepionymi ciężarnymi.
Przeciwwskazania i sytuacje wymagające szczególnej ostrożności
TIV jest przeciwwskazana i nie należy jej podawać osobom, u których wystąpiła reakcja anafilaktyczna na białko jaja kurzego lub inne składniki szczepionki (chyba że tę osobę poddano procedurze odczulania). W takich przypadkach w profilaktyce grypy można zastosować leki przeciwwirusowe. Skład szczepionki podany jest na ulotce informacyjnej dołączanej przez producenta do każdego opakowania. Choroby o ostrym umiarkowanym lub ciężkim przebiegu z towarzyszącą gorączką zwykle są wskazaniem do opóźnienia szczepienia do czasu ustąpienia objawów. Zachorowania takie (bez względu na gorączkę) należą do stanów wymagających zachowania szczególnej ostrożności przy podawaniu TIV.
Podsumowując: osobom z grup ryzyka (zwłaszcza dzieciom do 2 r.ż. oraz osobom po 65 r.ż.) zaleca się coroczne szczepienie przeciwko grypie jako bezpieczną i skuteczną metodę zapobiegania zachorowaniom na grypę oraz powikłaniom tej choroby.
źródło: Medycyna Praktyczna. Zapobieganie zachorowaniom na grypę sezonową za pomocą szczepień. Aktualne zalecenia (2009).
2013.10.13