Większość ludzi zna bóle głowy z własnego doświadczenia. Występującemu sporadycznie bólowi głowy nie przypisuje się przy tym z reguły znaczenia chorobowego, a jego leczenie prowadzone jest często z użyciem dostępnych bez recepty środków przeciwbólowych.
Jednocześnie – dla ok. 10-20% populacji ból głowy przedstawia znaczny problem. W zdecydowanej większości (u ok. 90% pacjentów) mamy wtedy do czynienia z przewlekłymi czynnościowymi bólami głowy z kręgu migreny i napięciowego bólu głowy. Zanim sięgniemy po leki warto pamiętać o niefarmakologicznych sposobach radzenia sobie z tego typu napadami bólu głowy, takimi jak:
- osłona przed dopływem bodźców, np. zapewnienie spokoju w zaciemnionym pomieszczeniu
- gimnastyczne ćwiczenia rozluźniające
- delikatny masaż węzłów mięśniowych lub punktów uciskowych, np. w okolicy czołowo-skroniowej
- zimne okłady na czoło lub kark
Stosowane leczenie farmakologiczne, które pacjent może zastosować samodzielnie obejmuje podstawowe leki przeciwbólowe, np.:
- kwas acetylosalicylowy (Aspirin, Polopiryna S) – dawka jednorazowa 500 mg, nie przekraczać dawki dobowej 4 g (8 tabletek)
- paracetamol (Paracetamol, Panadol) – dawka jednorazowa 500 – 1000 mg, nie przekraczać dawki dobowej 4 g (4 tabletki 1000 mg)
- ibuprofen (Ibuprofen) – dawka jednorazowa 400-800 mg, nie przekraczać dawki dobowej 2,4 g (6 tabletek 400 mg)
Radzenie sobie z nawracającymi bólami głowy obejmuje postępowanie zapobiegawcze, na które składają się poniższe elementy:
- wykrycie i unikanie możliwie wszystkich czynników wywołujących napady w danym przypadku
- troska o ogólnie dobry stan zdrowia, np. regulacja nawyków związanych z pracą, snem i odżywianiem
- metody psychologiczne, np. metoda progresywnego rozluźniania mięśni w 5 etapach: ramiona, nogi, oddychanie, czoło, oczy
- pasywnie: masaże lub rehabilitacja ruchowa
- aktywnie: gimnastyka rozluźniająca
- akupunktura
- spanie z głową na baraniej skórze
Ostre bóle głowy mogą jednak pojawiać się w następstwie przyczyn organicznych i być objawem różnych chorób. Wśród przyczyn organicznych bólu głowy wymienia się powody laryngologiczne (np. zapalenie zatok), źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze, choroby infekcyjne, odkręgosłupowe bóle głowy, schorzenia gałki ocznej (np. jaskra), czy wreszcie – choć bardzo rzadko – nowotwory ośrodkowego układu nerwowego. Pamiętać należy, aby przy istnieniu jednego z objawów wymienionych poniżej niezwłocznie zgłosić się do lekarza:
- występujące po raz pierwszy, niezwykłe bóle głowy – szczególnie u osób powyżej 40 rż.
- ciągły ból głowy (zwiększająca się częstość, bóle niezwykłe – od początku o stałym charakterze)
- coraz bardziej intensywny ból głowy
- nagle występująca „eksplozja w głowie”
- ból ściśle zlokalizowany, stale po jednej stronie
- występowanie objawów towarzyszących bólowi głowy, np. wymioty, zmiany psychiczne
W takich przypadkach pogłębiona diagnostyka pozwoli wykluczyć lub potwierdzić istnienie poważnych schorzeń, co ewentualnie umożliwi wdrożenie leczenia przyczynowego.
opracował: lek. Krzysztof Magdoń